Wojciech Wójcik, autor niezapomnianej Ekstradycji, w 2001 roku zabrał widzów na wycieczkę do PRL-u. Fikcyjną opowieść o trudnych wyborach, przed jakimi stawali zwykli ludzie, połączył z rzeczywistym skokiem na konwój bankowy, do którego doszło w grudniu 1964 roku. Powstał film elektryzujący, pokazujący bezwzględność tamtych czasów, ale i postawy ludzi wobec państwa i prawa.

Głównym bohaterem Tam i z powrotem jest ceniony chirurg Andrzej Hoffman (Janusz Gajos – Kamerdyner, Konwój), który od lat marzy o wyjeździe do Wielkiej Brytanii. Chce odnaleźć tam żonę i córkę, z którymi kontakt stracił zaraz po wojnie. Jako żołnierz AK został zdradzony przez towarzysza broni i trafił na kilka lat do więzienia. Wolność odzyskał w ramach amnestii, później wielokrotnie starał się o paszport, jednak bez powodzenia. Przeszłość uniemożliwiła mu również awans w szpitalu. Rozgoryczony, żyje w zawieszeniu, od jednej operacji do drugiej, jednak nie przestaje starać się o prawo do wyjazdu.

Pewnego dnia w szpitalu zaczepia go bezrobotny artysta nazwiskiem Jurek (Jan Frycz – Maria Skłodowska-Curie, Dzień wielkiej ryby). Przedstawia mu się jako były kolega z partyzantki. On też chce uciec z Polski, opracował nawet plan skoku na bank. Prostą robotę, która zapewni mu środki na załatwienie fałszywych dokumentów i orbisowską wycieczkę za żelazną kurtynę. Chce wciągnąć w to Hoffmana. Jednak w tym samym czasie chirurga odwiedza funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa (Olaf Lubaszenko – Belle Epoque), który w zamian za donoszenie na kolegów z placówki proponuje mu – w perspektywie kilku lat – wyjazd zagraniczny…

To sprawnie nakręcony film, który angażuje widza i wciąga w opowiadaną historię. Jednocześnie uświadamia metody działania ówczesnych władz i sytuacje, w jakich znajdowali się ludzie. Brak kontaktu z bliskimi, ba, brak jakichkolwiek informacji o nich, brak możliwości wyjazdu, wieczna presja ze strony otoczenia – to wszystko odbiera chęć życia. Ktoś powiedział, że w PRL nie było nawet w połowie tak źle jak za okupacji. Niewątpliwie miał rację, ale niektórzy mieli bardzo ciężko. Żyli namiastką życia, ze związanymi rękami. Nie mogli zrobić nic.

Tam i z powrotem stoi dobrym aktorstwem, jak i sprawnie odtworzonymi realiami PRL-u. Jeśli coś mu szkodzi, to nadmierny idealizm bohatera. Hoffman w założeniach miał być symbolem przedwojennego kręgosłupa moralnego. W sumie jest, jednak wypada on sztucznie. Ciekawszą postacią wydaje się Jurek. Artysta niewystawiany, człowiek przegrany w takim samym stopniu jak Hoffman. A jednak walczący. Wielka szkoda, że o tym filmie zapomniano. Po premierze zdobywał on nagrody, do dziś pojawia się w telewizji, lecz nie budzi już emocji. A powinien.

Zobacz, jeśli:
– Lubisz opowieści z czasów PRL-u
– A także Gajosa poza czołgiem i sutanną

Odpuść sobie, jeśli:
– Spodziewasz się kina akcji o napadzie na bank
– Razi cię nadmierny idealizm bohaterów

Michał Zacharzewski

Tam i z powrotem, 2001, reż. Wojciech Wójcik, wyst. Janusz Gajos, Jan Frycz, Olaf Lubaszenko, Edyta Olszówka, Sławomir Orzechowski, Witold Dębicki, Waldemar Czyszak, Mirosław Baka, Krzysztof Kołbasiuk

Ocena: 7/10

Polub nas na Facebooku!