Prymas. Trzy lata z tysiąca to film biograficzny opowiadający o okresie, który prymas kardynał Stefan Wyszyński spędził opuszczonym klasztorze w Stoczku Warmińskim. To okres dobrze udokumentowany i szeroko omawiany w szkołach, stąd nie dziwi spore zainteresowanie obrazem tuż po jego premierze.

Przenosimy się w lata 50. Trwa epoka stalinizmu, władze ludowe walczą z kościołem i jego przedstawicielami. Raz po raz dokonują aresztowań, oskarżając zatrzymanych duchownych o działalność antypaństwową. Głównym celem Bieruta (Henryk Talar – Wiedźmin) pozostaje prymas Wyszyński (Andrzej Seweryn – Królowa). Przy czym jego reżim chce po prostu złamać.

Wyszyński zostaje osadzony w Stoczku Warmińskim. Do towarzystwa dostaje księdza Skorodeckiego (Zbigniew Zamachowski – Noc w przedszkolu) i siostrę Leonię (Maja Ostaszewska – Katyń), która w rzeczywistości pracuje dla UB i ma donosić o działaniach duchownego. Władze mają nadzieję, że za pomocą izolacji muszą prymasa do abdykacji. A najgorszym wypadku… podmienią go.

Film powstał na bazie Zapisków więziennych kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz bogatej dokumentacji. Stąd wątpliwości budzi wprowadzenie do opowiadanej historii elementów fikcyjnych, chociażby wątku sobowtóra. Z punktu widzenia artystycznego decyzja ta broni się, pomaga zbudować napięcie, jednak odbiera obrazowi Prymas. Trzy lata z tysiąca wartość dokumentalną.

Wielkim atutem filmu jest oszczędność środków – zarówno formalnych, jak i aktorskich. Świetnie wypada Seweryn, dobrze Zamachowski i Ostaszewska. Dobry wydaje się również scenariusz, który posługuje się jednak Wyszyńskim jako symbolem. I z tego powodu dla młodszych widzów może być nieczytelny, na co zresztą zwracają uwagę nauczyciele. Pytanie, czy miał to być film, który będzie się oglądać w szkołach.

Zobacz, jeśli:
– Interesujesz się historią sporu Kościół-komuniści
– Nie masz dość tematyki martyrologicznej

Odpuść sobie, jeśli:
– Masz uczulenie na tematy religijne
– Szukasz filmu, który będzie się trzymał wyłącznie faktów.

Michał Zacharzewski

Prymas. Trzy lata z tysiąca, 2000, reż. Teresa Kotlarczyk, wyst. Andrzej Seweryn, Zbigniew Zamachowski, Jerzy Trela, Maja Ostaszewska, Grzegorz Sikora, Henryk Talar, Mariusz Benoit, Krzysztof Wakuliński, Dorota Kwiatkowska-Rae, Tadeusz Falana, Andrzej Dębski, Józef Mika, Marek Kalita, Andrzej Szejnach, Janusz German, Krzysztof Bień, Piotr Adamczyk, Krzysztof Banaszyk, Andrzej Blumenfeld, Jerzy Żydkiewicz, Rafał Kronenberger, Maciej Wojdyła, Andrzej Bogusz, Joanna Orzeszkowska, Józef Fryźlewicz, Mariusz Jakus, Arkadiusz Janiczek, Marek Nowakowski, Łukasz Nowicki

Ocena: 5/10

Polub nas na Facebooku i Twitterze.
Polub nas w serwisie Media Krytyk.
Sprawdź dostępność na platformach filmowych i VOD.