Żeby nakręcić dobry dokument, trzeba trafić na temat. Czasami – jak w przypadku Sprawy Friedmanów – decyduje o tym szczęście. Częściej intensywna praca umysłowa zapoczątkowana niebanalną konstatacją. Tak narodził się na przykład Królik po berlińsku, nominowana do Oscara opowieść o królikach żyjących w cieniu sławnego muru.

Mur powstał w 1961 roku i oddzielał Berlin Zachodni od Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Stanowił symbol podziału narodu niemieckiego, namacalny dowód istnienia Żelaznej Kultury. Pomiędzy jego zewnętrzną a wewnętrzną stroną ciągnął się szeroki pas ziemi niedostępnej dla zwykłych ludzi. Stanowił idealny dom dla rozmaitych zwierząt. W tym królików, które – pozbawione naturalnych wrogów – szybko zaczęły się mnożyć. W niektórych latach ich populacja liczyła tysiące sztuk!

Krystyna Czubówna opowiada o nich tak, jak opowiadała w dziesiątkach innych dokumentów oświatowych. Jednak Królika po berlińsku nie należy traktować jako zwykłego programu edukacyjnego. Pod pozorem filmu przyrodniczego Konopka opowiada bowiem o losach mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-89. Narracji nie należy więc traktować dosłownie, to alegoria. Niestety, wymaga ona od wiedza pewnej wiedzy o tamtych czasach i dla niektórych młodszych widzów może być niezrozumiała.

Cztery lata zajęło Bartoszowi Konopce przewertowanie archiwów, obejrzenie setek kronik filmowych i innego typu materiałów poświęconych żyjącym tam królikom. Nie było ich dużo, bo choć mur berliński przetrwał 28 lat, to jego futrzakami wcześniej nikt się nie zajmował. Tytaniczna praca opłaciła się. Powstał obraz niezwykły, nagradzany na wielu festiwalach, nieraz powtarzany w telewizji. Z pewnością jeden z najważniejszych i najbardziej znanych polskich dokumentów XXI wieku.

Zobacz, jeśli:
– Lubisz króliki
– Interesujesz się Berlinem i tamtejszym murem
– Lubisz nieszablonowe dokumenty

Odpuść sobie, jeśli:
– Niewiele wiesz o tamtych czasach
– Lubisz fakty, a nie alegorie

Michał Zacharzewski

Królik po berlińsku, 2009, reż. Bartosz Konopka, wyst. Krystyna Czubówna

Ocena: 8/10

Polub nas na Facebooku i Twitterze.
Polub nas w serwisie Media Krytyk.
Sprawdź dostępność na platformach filmowych i VOD.