Tadeusz Borowski, rocznik 1922, był jednym z najzdolniejszych polskich pisarzy okresu wojennego. Nie stworzył zbyt wiele. Nie dożył trzydziestki. Postawił po sobie garść poezji, serię opowiadań obozowych, wreszcie trochę komunistycznej publicystyki, z której sam nie był zadowolony. Jak układało się jego życie i dlaczego zdecydował się je zakończyć? Kim była Maria z jego najgłośniejszego opowiadania (zekranizowanego w latach dziewięćdziesiątych) i dlaczego dziś zalicza się go do Pryszczatych?

Książka Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim opowiada jego historię. Wspomina o dzieciństwie w Żytomierzu i rodzicach wywiezionych na wschód, czasie spędzonym u ciotki, wreszcie powrocie ojca i kilku latach w Warszawie. Potem wybuchła wojna. Borowski uczęszczał na tajne komplety, zdał maturę i rozpoczął studia na polonistyce. Wtedy też zaczął wydawać swoje pierwsze wiersze. Niektóre – wstrząsające.

„Chodzę sobie po mieście
i przyglądam się dzieciom,
różowiutkim bobaskom –
jakby wyjąć tak z wózka
i zakręcić za nóżkę,
i o chodnik charatnąć,
trzasłoby czy nie trzasło?”

W 1943 roku został aresztowany i trafił do Oświęcimia. Tam wciąż tworzył wiersze, kolędy, piosenki. Jakimś cudem ocalał. Po wojnie pracował w Monachium i pisał opowiadania obozowe, które przyniosły mu krótką sławę. Zaledwie kilka lat po wojnie zarzucił je, gdyż dostrzegł, że współczesnych one nie interesują. Że się przejadły. Że ludzie chcą zapomnieć o wojnie, że szukają innej literatury. Że chcą patrzeć w przyszłość. Dlatego właśnie zwrócił się ku felietonom i reportażom, ku literaturze komunistycznej.

To ona, a ściślej rozczarowanie nią, była jedną z przyczyn jego samobójstwa. Tadeusz Drewnowski wspomina o tym jedynie między wierszami. W swojej biografii sporo miejsca poświęca analizie tekstów, recenzowaniu stylu pisarskiego Borowskiego. Z czasem coraz mniej miejsca poświęca samemu pisarzowi. Być może dlatego, że po wojnie jego życie zrobiło się bardzo zwyczajne. Że błądził w socrealizmie, o czym Drewnowski w latach siedemdziesiątych już doskonale wiedział. Tak czy siak, Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim to ciekawa lektura o człowieku, który mało kogo już interesuje. I którą trzeba czytać ze świadomością, iż powstała w innym świecie…

Joel

Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim
Autor: Tadeusz Drewnowski
Wydawnictwo: Państwowy Instytut Wydawniczy

Polub nas na Facebooku.