W 1918 roku odzyskaliśmy niepodległość, ale wojna o nią wciąż trwała. Wróg stał u bram. Potrzeba było cudu nad Wisłą, by utrwalić istnienie naszego kraju w kształcie. Film Na plebanii w Wyszkowie: 1920 przypomina nieznany epizod z tego konfliktu, zainspirowany nieco zapomnianym opowiadaniem Stefana Żeromskiego „Na probostwie w Wyszkowie”. Pozwala on inaczej spojrzeć zarówno na ówczesne wydarzenia, jak i współczesność.

Akcja filmu toczy się w kilku miejscach. Chociażby na tytułowej plebanii, gdzie w sierpniu 1920 roku przedstawiciele Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polskiego – Julian Marchlewski, Feliks Kon i Feliks Dzierżyński – spotkali się w oczekiwaniu na wiadomości o sukcesie. Także nieco później, przed sądem wojskowym, gdzie toczy się rozprawa dotycząca zdrady i sprowadzenia wrogich wojsk na teren kraju. No i w saloniku samego Stefana Żeromskiego, którego odwiedza dziennikarz zainteresowanymi moralnym i społecznym aspektem wydarzeń.

Ano właśnie, Na plebanii w Wyszkowie: 1920 to nie tylko prosta relacja ze spotkania działaczy komunistycznych, którzy liczyli na korzystny dla siebie przebieg wojny polsko-bolszewickiej. To także próba przyjrzenia się ówczesnemu społeczeństwu oraz zrozumienia, co kierowało poszczególnymi stronami. Bo to nigdy nie jest tak, że są patrioci i zdrajcy. To kłamstwo, którym karmi się ogłupiony naród. W rzeczywistości są różne wizje patriotyzmu. Różne wizje tego, co dla Polski najlepsze. Ta komunistów była jaka była. Z dzisiejszego punktu widzenia – bardzo słaba.

Ciekawe były losy opowiadania Żeromskiego. Po drugiej wojnie światowej przestało ukazywać się w oficjalnych wydawnictwach, jednak krążyło w drugim obiegu, gdzie doczekało się ponad 20 wydań. Na plebanii w Wyszkowie: 1920 powstało dziesięć lat po wyzwoleniu, choć nie bez problemów. Jak zawsze brakowało pieniędzy. Cóż, to wbrew pozorom trudny film (czy też raczej dokument fabularyzowany), wymagający głębszej analizy. Kto obejrzy go jak kino historyczno-rozrywkowe, będzie zawiedziony.

Zobacz, jeśli:
– Interesujesz się historią Polski
– Chcesz uniknąć jej banalnych ocen

Odpuść sobie, jeśli:
– Oczekujesz efektownych bitew i strzelających karabinów
– Nie interesują cię pogawędki w kinie

Michał Zacharzewski

Na plebanii w Wyszkowie: 1920, 1999, reż. Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka, wyst. Jan Peszek, Andrzej Żarnecki, Arkadiusz Bazak, Mariusz Bonaszewski, Janusz Bukowski, Cezary Morawski, Piotr Adamczyk, Krzysztof Stelmaszyk, Bartłomiej Topa, Paweł Szwed

Ocena: 7/10

Polub nas na Facebooku!