Kontynuując czytelniczą podróż po dziełach Jerzego Putramenta, który mieszkał kiedyś w kamienicy, w której i ja mieszkałem (choć minęliśmy się o parę dekad), natrafiłem na powieść Bołdyn. To historia z czasów drugiej wojny światowej, próba spojrzenia na tamte czasy, na partyzantkę i na dowódców, którzy nie zawsze byli bohaterami. Czasem prawdziwymi bohaterami byli ich ludzie.

O tajemniczym Bołdynie i jego leśnym oddziale krążą legendy. Ponoć jest świetnym dowódcą, który skutecznie stawia opór niemieckim okupantom, raz po raz nękając stacjonujące w okolicy wojska. Stąd też staje się tematem rozmów toczonych szeptem na ulicach i dworcach. Młodziutki Mieczysław Pakosz nie bardzo ma co ze sobą zrobić, więc postanawia przystać do jego ludzi. Od razu też zwraca na siebie uwagę generała.

Wojna w Bołdynie nie jest bohaterska. To siedzenie w lesie, zmaganie się z zimnem, głodem, a przede wszystkim brakiem informacji. Wróg krąży gdzieś w pobliżu, docierają potwierdzające to meldunki, ale są one niepewne, jakby zawieszone w czasie. Można je różnie interpretować. Tymczasem dowódcy poszczególnych oddziałów rozgrywają swoje gierki. Chcą dobrze dla siebie, dla swoich. Wykorzystują do tego sławę Bołdyna, który – ogarnięty manią prześladowczą i nie zawsze uczciwie informowany o sytuacji przez swoich podkomendnych – powoli traci kontakt z rzeczywistością. Nikt nie ma odwagi tego głośno powiedzieć.

Historia jest złożona, porusza wiele aspektów służby w czasie wojny. Świetnie oddaje klimat zaszczucia i zagubienia, tej niepewności, co przyniesie kolejny dzień. Poza tym jest dobrze napisana. Trochę oldschoolowo, bo pełnymi, dopracowanymi, eleganckimi zadaniami. Putrament był komunistą, dlatego dziś niewiele się o nim mówi. Miał jednak talent i temu trudno jest zaprzeczyć.

PS. Książka doczekała się też adaptacji filmowej w reżyserii małżeństwa Petelskich.

Joel

Bołdyn
Autor: Jerzy Putrament
Wydawnictwo: Książka i Wiedza