Arizona to jeden z najgłośniejszych dokumentów lat 90. Kontrowersje wywołał zarówno temat, diagnoza, jak i metody, po które sięgnęła Ewa Borzęcka. Oskarżano ją bowiem o rozpijanie bohaterów, o fabularyzowanie opowieści, inscenizowanie niektórych scen (zupełnie jakby nie było to metodą dokumentalną). Twierdzono, że przejaskrawia swoją wizję. Tymczasem dziś diagnoza z filmu wydaje się zaskakująco trafna. Na tyle trafna, że częściowo straciła swoją siłę oddziaływania.

Akcja filmu toczy się w Zagórkach, niewielkiej wsi położonej w województwie zachodniopomorskim, nieopodal słynnego Drawska Pomorskiego. Do 1990 roku funkcjonował tu PGR, w którym pracowali okoliczni mieszkańcy. Po jego upadku wzmocnili szeregi bezrobotnych i nie umieją się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Trwają więc w biedzie, chwytając się dorywczych prac bądź licząc na pomoc państwa. Może nawet i wegetują pozwalając, by ich domy się waliły…

Centralnym punktem wsi jest sklep spożywczy, w którym można robić zakupy na kreskę. Podstawowym towarem zaś tanie wino, tytułowa Arizona, w której gustują okoliczni mieszkańcy. To najlepsze lekarstwo na problemy dnia codziennego, sposób na marazm, erzac szczęścia, środek na rozterki. A przede wszystkim zaś patent na wyrzuty sumienia. Bo mieszkańcy Zagórek tylko na pozór tworzą zgraną społeczność. W rzeczywistości, jak to Polacy, donoszą na siebie, okradają, oszukują.

Arizona nie ubarwia tej rzeczywistości, nie ocenia i nie komentuje. Pokazuje bezradność, ale i bezczynność, życie – de facto – na koszt innych. Czy w niektórych zakątkach kraju czy też może warstwach społecznych nie wygląda to tak i dziś? Czy niektóre transfery pieniężne nie pozwalają kolejnym pokoleniom dalej bezczynnie wegetować? Akurat w tej kwestii socjologowie nie mają wątpliwości. Takie postawy ugruntowują się w społeczeństwie. Przechodzą z ojca na syna… Dalej są ludzie, którzy bez swojej Arizony nie mogliby żyć.

Zobacz, jeśli:
– Interesujesz się polską prowincją
– Cenisz klasykę rodzimego dokumentu

Odpuść sobie, jeśli:
– Oburza cię temat
– Uważasz transfery społeczne za w pełni uzasadnione

Michał Zacharzewski

Arizona, 1997, reż. Ewa Borzęcka

Ocena: 7/10

Polub nas na Facebooku.
Polub nas w serwisie Media Krytyk.
Sprawdź dostępność na platformach filmowych i VOD.