Szmul Mordechaj Zygielbojm, przedwojenny radny Warszawy i Łodzi, a także członek Bundu i Rady Narodowej RP, pozostaje postacią niezbyt dobrze znaną. Film Śmierć Zygielbojma stara się ją przybliżyć, a zarazem przedstawić losy tych Żydów, którym udało się uciec z kraju. To udane widowisko, które na szczęście ominęło wątpliwe rafy „kina rządowej propagandy”, choć niektóre kwestie omawia nazbyt skrótowo i nieco na tym traci.

Mamy rok 1943 i Zygielbojm (Wojciech Mecwaldowski) umiera w Londynie. Popełnia samobójstwo w geście protestu, jednak na nikim nie robi to większego wrażenia. Nie pierwszy i nie ostatni Żyd, który targnął się na swoje życie. Jednak pewien brytyjski dziennikarz (Jack Roth) z braku ciekawszych tematów postanawia przyjrzeć się bliżej sprawie. Dowiedzieć się, kim był ów człowiek i dlaczego podjął tak radykalną decyzję. Dzięki jego śledztwu – i licznym retrospekcjom – dowiadujemy się więcej o nieżyjącym już bohaterze.

Okazuje się, że to postać tragiczna. Zygielbojm w 1940 roku wyjechał z Polski, zostawiając w kraju żonę i dziecko. Mieli wkrótce do niego dołączyć, ale nie zdołali, a potem słuch o nich zaginął. Szmul z pewnością się o to obwiniał. W Londynie działał na rzecz swoich rodaków. Przekazywał decydentom informacje o Holocauście, próbował zainteresować tematem polityków, dziennikarzy i obywateli. Bez większych skutków. Dla BBC na przykład to, co działo się wtedy w Polsce, obchodziło jedynie Polaków i dlatego nie warto się było tym zajmować.

Śmierć Zygielbojma jest w dobie wojny w Gazie czy Ukrainie filmem niezwykle aktualnym. Pokazuje bezsilność ludzi, którzy próbują zwrócić uwagę świata na tragedię swojego narodu, ale świata to nie obchodzi. To głuchota systemowa, ale też klasyczna znieczulica, co Ryszard Brylski świetnie wychwytuje. Docenić trzeba też samą realizację, niezłe tempo, oko do szczegółów. No i aktorów, dzięki którym to wiarygodna historia. Wzruszająca i dająca do myślenia.

Zobacz, jeśli:
– Interesujesz się historią
– Lubisz polskie kino
– Łatwo się wzruszasz

Odpuść sobie, jeśli:
– Jesteś narodowcem

Michał Zacharzewski

Śmierć Zygielbojma, 2021, reż. Ryszard Brylski, wyst. Wojciech Mecwaldowski, Jack Roth, Karolina Gruszka, Will Brown, Christopher Fairbank, Dobromir Dymecki, Marcin Bosak, Paweł Ciołkosz, Robert Gonera, Aleksandra Popławska, Marta Ojrzyńska, Grant Masters, Beata Fudalej, Sławomir Holland, Michael Schiller, Marek Molak, Jim Conway, John Hudson, Maciej Babicz, Jarosław Milner, Kristof Gerega, Damian Bąbol, Eryk Klum, Szymon Roszak, Radosław Kaim, Weronika Wronka

Ocena: 7/10

Polub nas na Facebooku, TikToku, BlueSky i Instagramie.
Polub nas w serwisie Media Krytyk.
Sprawdź dostępność na platformach filmowych i VOD.